Amerikalı astronotlar Suni Williams ve Butch Wilmore, Boeing uzay araçlarında meydana gelen teknik aksaklıklar nedeniyle Haziran ayından bu yana Uluslararası Uzay İstasyonu'nda (ISS) mahsur kalmış durumdaydılar.
Uzun bir bekleyişin ardından, bu ikili ve diğer iki astronot, kendilerini Dünya'ya geri getirecek olan SpaceX Crew Dragon kapsülünün kapısını açtılar.
NASA'nın açıklamalarına göre, her şey yolunda giderse, astronotları taşıyan kapsül, yaklaşık 17 saat sürecek bir yolculuğun ardından Türkiye saatiyle 00.00'da Florida'nın kıyısında suya iniş yapacak.
Ancak uzun süre uzayda kalmanın ardından Suni ve Butch'un yeryüzüne döndüklerinde bir miktar farklı görünmeleri ve hissetmeleri muhtemel. Bu farklılığı oluşturan etkenlerden biri, oldukça rahatsız edici olabilen ve halk arasında ‘bebek ayakları’ olarak adlandırılan durumdur.
BEBEK AYAĞI NEDİR?
Dünya üzerinde yürüyüş yaparken, insanların ayak tabanları sürekli bir baskı ve sürtünmeye maruz kalır. Bu durum, ayak derisinin zamanla kalınlaşmasına yol açarak aşınmalara, rahatsızlıklara ve acıya karşı koruyucu bir etki sağlar. Ancak uzayda yerçekimi bulunmadığı için, yürüyemeyen astronotların ayak tabanları neredeyse hiç baskı yaşamaz.
“DERİ YAVAŞ YAVAŞ DÖKÜLÜR”
Eski NASA astronotu Leroy Chiao, NewsNation Prime'a verdiği bir röportajda, “Altı aydan bir yıla kadar sürede ayaklardaki kalın ve nasırlı deri yavaş yavaş dökülür” şeklinde konuştu. Sert derinin üzerindeki tabakanın soyulmasının ardından ayakların genellikle yumuşak ve hassas hale geldiğini belirten Chiao, "Dünya'ya geri döndüğünüzde adeta bebek ayaklarına sahip oluyorsunuz" şeklinde ifade etti.
Ayakların sertleşmesi ve dayanıklılık kazanması birkaç hafta hatta aylar alabilir. Bu süreç zarfında yürümenin rahatsız edici ve hatta ağrı verici olabileceğini vurguladı.
Chiao, “Denge sisteminiz etkilenebilir, bu nedenle hafif bir mide bulantısı yaşayabilirsiniz; bana sorarsanız, grip olmuş hissiyatı veriyor ve normal hissetmek birkaç hafta sürebiliyor” ifadelerini kullandı. Diğer bir eski NASA astronotu Terry Virts, yeryüzüne adım attığında 'gerçekten ağır bir baş dönmesi' yaşadığını ve dengesini yeniden kazanmakta zorluk çektiğini dile getirdi.
ASTRONOTLAR BAŞKA HANGİ YAN ETKİLERLE KARŞILAŞIYOR?
Yerçekimine göre evrimleşmiş insan bedeni, uzun süre yerçekimsiz bir ortamda kaldığında, denge hissi, kas kütlesi ve hücre üretimi gibi fonksiyonlarla ilgili sorunlar yaşayabiliyor.
Bu sebepten ötürü astronotlar Dünya'ya döndüklerinde yerçekimi ile yeniden karşılaşmaları neticesinde şiddetli baş dönmeleri hissedebilirler. Uzayda geçen uzun süre, Dünya'da günlük yaşamda kullanılan kasların kullanılmasını engeller. Örneğin yürümek için bacak kaslarının ya da dik durmak için boyun ve sırt kaslarının işlevsel hale gelmesine gerek yoktur.
Bu nedenle, insan vücudu kullanılmayan kasları gereksiz bulup zamanla inceltmeye başlar. Bu olaya ise kas atrofisi (kas kaybı) denir.
KALPLERİ KÜÇÜLÜYOR
Ayrıca, yerçekimsiz ortamda uzun süre kalan astronotların kalplerinin bir miktar küçülmesi olasıdır, çünkü vücut kanı pompalamak için gerekli olan çaba miktarı düşer. Bunun dışında, astronotların vücut sıvıları yerçekimsiz ortamda farklı bir şekilde hareket ettiğinden, göz sinirine baskı uygulayarak görüşlerini bulanıklaştırabilir.
Uzun süreli izolasyon ve dar bir alanda kapalı kalma durumu, psikolojik etkilere yol açabilir, bu da kaygı ve depresyona neden olabilir.
ASTRONOTLAR NASIL İYİLEŞİYOR?
Dünya'ya dönüş yapan astronotlar, fiziksel ve psikolojik değerlendirme süreçlerinden geçerler. Sonrasında güçlendirme antrenmanları, kardiyovasküler egzersizler ve psikolojik destek içeren kapsamlı bir rehabilitasyon aşamasına tabi tutulurlar.
Çoğu astronot zaman içinde tamamen iyileşirken, bazıları uzun vadeli etkilerle başa çıkmak zorunda kalabilirler.
